معرق چرم چیست ؟
سیر بوجود آمدن { استخراج ، تکمیل و ابداع تکنیکهای اجرایی از قلب صنعت "سوخـت چرم"} ، اطلاعات مرجع و جامع در خصوص شکل گیری، شرح منابع و روند علمی و عملی آفرینش تکنیکهای آن :
سوخت چرم
" شناخته شده و همچنان در حال تولید هستند.اطلاعات مرجع :
معرق چرم، در واقع با استخراج چهارچوب ، گَرته برداری و ارتقاع مُفرداتِ تکنیکی موجود در هنر کهن سوخت چرم، به وجود آمده است که عمدتا از انواعی از چرم بهره می برد که پیشتر در سوخت چرم به جهت جنس زُمخت آن ، کمتر مورد استفاده قرار میگرفته است.
لذا لازم است بدوا و پیش از شروع توضیح درباره معرق چرم، در خصوص صنعت مادر، یا همان سوخت چرم، پیشینه ای مُختصر و مطالبی را به عنوان اطلاعات پیش نیاز ، به شرح زیر بر شمارم:
نمونه ی متعالی و کامل تمامی آثار هنری و صنایع هنری که زیرمجموعه آثار هنرهایی بصری محسوب میشوند، از نظر درجه پختگی در طرح و تکنیکهای ساخت و تولید و اندازه کاردانی و قدرت آفرینش هنرمندان، را بلا تردید بصورت جامع می توان در کارهای بغایت کامل هنرمندان ایرانی که از قریب به هشتصد سال پیش و در مکتب تیموریان متمرکز در تبریز و سپس نیز و در نهایت پختگی در مکتب سلجوقیان و شکل گیری و تکمیل نظام انجام تا انتهای دوره شکوهمند صفویان در اصفهان ، می توان مشاهده و مطالعه و شناسایی نمود.
آثار باشکوه و مانای ایشان که عمدتاً روی جلد کتابهای نفیس، خاصه قرآن کریم ، با ماندگاری و ارزشی بی اندازه زیاد موجود است را می توان در سطح علمی و آکادمیک به عنوان برترین منابع و مراجع در خصوص هنرهای تجسمی در همه تاریخ هنر جهان، رتبه بندی و ارزش گذاری نمود.
این روند هنری و روشهای اجرای آن مجموعا، با عنوان "صنعت سوخت چرم
اساتیدی که خالق آثار برجسته سوخت بوده اند، به جهت آفرینش و ساخت چنین بدایع هنری در قاعده بایست که به فنون مرجع و البته بسیاری مهارتهای دیگر در حد قابل قبول تسلط و دسترسی داشته باشند، به این معنی که در مقوله هایی از جمله :
طراحی پایه و طراحی صنعتی
اصول مینیاتور و نگارگری ایرانی (تصویر سازی)
دباغی چرم
سراجی سنتی ( دوخت چرم طبیعی)
قلم زنی و حکاکی
درودگری و جعبه سازی
حجم سازی و فکاری
قالب گیری و قالبسازی
کاغذ و مقوا سازی
صنایع معرَق، مشبک و منبت
خوشنویسی ایرانی
تجلید کتاب (جلد سازی) و صحافی
مُطلا، ملیله و پایه جواهر سازی
و . بسیاری از فنون و مهارتهای هنری مرتبط
مهارت داشته و به شیوه اجرا و ترکیب آنها کاملا مشرف بوده تا از پیوستن عناصر آنها به هم و گسترش و اجرای آن با انواع چرم طبیعی ، به آفرینش های هنری تا این درجه نائل شده باشند.
اگرچه وضعیت نابسامان اجتماعی، ت های پست و ضد فرهنگی حکومتها و فقر عمیق فرهنگ عامه و برخورد ملوک الطوایفی، پس از گذشتن و اتمام دوران پرشکوه سلسله ی صفویان از چهارصد و پنجاه سال پیش تا حدوداً یکصد سال پس از آن و تا ابتدای دوران مشروطه، ( یعنی مدت بیش از ۵ قرن) این هنر و همینطور بسیاری دیگر از حرفه های صنعتی / هنری ، را از میان برده و حتی نام هنرمندان آن را سیاه بختانه با شلاق فقر فرهنگی، محو و از پایه بسوی زوال برده است. و اسناد مکتوب و قابل استنادی از نسل این بزرگ هنرمندان گمنام ،چندان بر جای نگذاشته است.
در فصل تازه از سیر داستان غمگین فرهنگ و هنر این دوران، این بار عنایت و محبت پروردگار ضامن رشد و حیات هنرهای تجسمی ایرانی شد و این موهبت به این شرح، واقع اُفتاد:
در اواخر دوران قاجاریه ، مردی فرهیخته، از دیار هنر و خاک گهر بار : اصفهـــان ، پدید آمده که موجب احیای شیوه های قدیمی و ایجاد به ثمر رسیدن بستری شگفت برای هنرهای ایرانی : استاد میــــرزا آقـــا امـــامی اصفهانی » که بلاتردید زنده ماندن هنرهای مرتبط با سوخت چرم
در حرکتی کاملاً پیشرو و مدرن، ( که بلاتردید قدرتمندترین حرکت پست مدرنیته در هنرهای بصری ایرانی محسوب می شود) استاد امامی و گروه شاگردان و هنرجویانشان اقدام به اجرای همان مُفردات و فنون هنر کهن سوخت چرم
علاوه بر آن ایشان شروع به ترکیب شیوه های نو با بست و اصول تکنیکهای قدیمی تر جهت ارتقاع درجه هنری و کسب اعتبار و ارزش در این آثار نمودند که البته به جهت بزرگتر شدن کادر کاری در تابلو، و همچنین گسترش فضای کار در ساختن آثار جدید و البته بعضاً در ساخت درهای زمینه چوبی تزئینی و همینطور در دیگر آثار بسیار زیبای هنری، برای ایشان و شاگردانشان ممکن شده بود.
آثار ایشان، چه در قالب تابلو، در تزیینی، قلمدان و . خیلی زود و در همان زمان حیات هنرمندان، در سراسر جهان نه تنها شناخته و تقدیر و ستایش شد، بلکه بالاترین ارقام پرداخته شده برای آثار هنری را به امضای خود اختصاص داده و هم اکنون اعتبار و زیبایی بسیاری از کاخ ها و دربارهای جهان و کلکسیونهای منحصر بفرد، هستند و همواره از کیفیت آنها، ذره ای کاسته نشده است.
پرداختن به شیوه ها و حتی تعریف شایسته از
سوخت چرم مستم مقاله های جداگانه و مطالعات بسیار است که انشالله بزودی به آن نیز خواهم پرداخت؛ لیکن در این زمینه بهترین منابع موجود را میتوان در تحقیقات و مقالات ارزشمند هنرمند عزیز جناب آیدین آغداشلو مطالعه نمود.
پیدایش معرق چرم :
متاسفانه امروز به جهت فقر عمیق فرهنگی و کمبودهای بی اندازه ی گروهی از فرصت طلبان، و عدم توجه و مسئولیت در حمایت دولتی و حکومتی که متاسفانه کاملا مُقایر با شعارها در خصوص توجه و حمایت از هنرمندان و صنایع و تولیدات داخلی و موکدا به دلیل : عدم تعهد حکومتیان و دولتیان در پاسداری از حقوق معنوی نخبگان و مخترعین و هنرمندان ، ( کپی رایت) ، سودجویان و هنرمند نمایانی که به غایت فاقد سواد و اصالت و دانش هنری هستند، چندی است که ادعای ابداع و ایجاد این سبک : معرق چرم : را ، بیشرمانه می کنند و گاه حتی اقدام به انتشار این دروغ پردازی ها و ادعاهای بدون پشتوانه ی حقیقی، در برخی از جراید و شبکه های اجتماعی نموده و آشکارا به انجام سرقت هنری و در این مورد سرقتِ خود هنر» پرداخته اند.
لذا رسالت دارم هنر دوستان و مخاطبین بزرگوار را بدینوسیله آگاه نموده و چگونگی بوجود آوردن این مهم را به شرح زیر، همانطور که در حقیقت اتفاق افتاده که البته نتیجه زحمات پیوسته خود و همراهی خانواده و لطف حضرت حق میدانم، تحریر نمایم، گویا خود باید پاسدار حقوق معنوی در تألیفات و ابداعات خود باشم :
در آغاز دهه هشتاد هجری شمسی، بطور جدی پس از اینکه سالها در گرافیک دستی و تصویر سازی دستی و دیجیتال ، عکاسی آنالوگ و در طراحی و نقاشی پایه و سفالگری و فکاری و همینطور در نقشه کشی صنعتی ، چیدمانهای هنری و تندیس سازی، خوشنویسی و نقاشی خط، آثاری مستقل را پدید آورده و در چاپ و نشر و تولید گونه های رنگارنگ صنایع دستی. سالها بکار گرفتم.
علاقه افراطی به هنرهای بصری و عناصر پویا در شیوه معماری ایرانی، مخصوصا مُفرداتِ تخصصی در هنر طراحی و اجرای معرق کاشی . مرا به تحقیق و مشق و تعلیم در آفرینش نقوش سنتی و خاص ایرانی ( اسلیمی و خطائی ) بطوری که قلم خود را داشته باشم، گاه بی وقفه و عاشقانه وا داشت.
در این ایام و پس از آن با انجام تحقیق و مطالعه مستمر و در شناخت اولیه چرم و پوست طبیعی، و همینطور با تحلیل و تحقیق و مشق آثار گذشته سوخت چرم و مخصوصاً مشاهده نوعی کار جلد و جعبه چرمی که جهت ساخت جلد و جعبه چوب و چرم ، در سالهای گذشته توسط آقای مهرداد اتراک ( در کنار دوخت البسه مردانه - کاپشن های چرم طبیعی انجام می گرفت ) در اصفهان انجام می شد؛ که بطور خلاصه عبارت بود از :
الف) چسباندن و تکرار تکه های همشکل چرمی (مخولی)
ب) پرکردن فضای مابین آنها با باریکه های چرمی (تریشه)
به شکل ملیله کاری صورت میگرفت و اصولا روایت چرمی از هنر ملیله دوزی بود که البته همگی عموما" همشکل و بدون تنوع شکلی و تفاوت طرح انجام می شد و البته شامل درجه کمی از کیفیت هنری و تنوع تکنیکی بود، آگاه شدم : استفاده از چرم طبیعی (با توجه به تنوع جنس و بافت فراوان آن) که به اشکال مختلف در آثار سوخت، در گذشته موجود بود، می تواند با روندی جدید و با استفاده از چرم کفی (زیره) شتری یا گاوی که چرمهای ضخیم و ماندگاری هستند، خود صنعت و هنر مستقلی را به وجود بیاورد که در فرجام، با تکمیل شیوه هایی که به طور مختصر در زیر توضیح داده ام، عنوان تازه ی مُعرق چرم را برای اولین بار در جمع صنایع برای آن در نظر گرفتم.
ابتدا در اوایل ۱۳۸۴ و بطور خاص جهت ساخت و ابداع اشکال کاملاً جدید و ابداعی و زیبا از انواع سفال پوشیده با چرم طبیعی، با بست و گسترش و پختن تکنیکهای جدیدی در کار با چرم و سعی و خطا موفق به ایجاد صنعتی تمام عیار ، مستقل و نوین شدم که چیزی شبیه به آن ، تا پیش از این در هیچ یک از آثار قبلی در سوخت چرم
فارسی بُر چرم :
تولید و ساختن خطوطی که قبلاً در معرق کاشی به عنوان "بند" میشناختم با استفاده از انواع چرم طبیعی و شیوه اتصال آنها روی کار به هم با استفاده از نوارهای باریک چرمی که قبلاً پشت آنها را چسب زده بودم و به این شیوه توانایی بکارگیری چرم به عنوان خط، ترسیم اشکال متنوع امکانپذیر و میثر شد که این فن را و شیوه بُرشهای هندسی در آن را ، در مجموعه ی فنون معرق چرم "فارسی بر چرم" نام گذاری نمودم که به خوبی زمینه ای پدید آورد تا از این به بعد آثاری کاملا جدید با شکلهایی بدیع و بدون نقص جهت کاربردهای هنری پهناور از تجلید کتاب و جعبه سازی؛ تا آراستن سفال و ساخت تابلو ، ساخت مبلمان خاص ، ساخت دکوراسیون، زیورآلات تا .طراحی داخلی ساختمان، پا به عرصه وجود در جهان بگذارد.
از دیگر تکنیکها و مُفردات به کار رفته و مُکمل معرق چرم که اهمیت زیادی در پوشش فضای کارها و همینطور درجه زیبایی و ماندگاری آثار دارد : انواع بافت (پیچ) است که در سه حالت کلی منظم ، نامنظم و درختی و به وسیله نوارهای یک میلیمتری چرمی که اصطلاحاً به آنها ( تریشه یا نخ و یا نوار ) گفته می شود، انجام می شود، ابداع و کامل نمودم
قسمتی از مقدمه کوتاه شده دفتر " اطلاعات جامع معرق چرم". توسط خالق و پدید آورنده آن (افشین خلیلی) در پایان سال ۱۳۹۸ همراه با دفتر "روش آموزش معرق چرم" و کتب درسی هنرستانی، منتشر خواهد شد.
تصاویر و دیگر نمونه ها را در
صفحه رسمی اینستاگرام مرور بفرمایید.
.
.
.
.
دست مایه و افتخار واقعی من است که معتقدم پیشرفت هر کار با تحلیل انتقادات و لحاظ نظر مخاطبین آن ممکن است. نظرهای ارزشمندتان را از بنده دریغ نکنید. با سپاس.
http://Instagram.com/eidehleather
#معرق_چرم
#سوخت
درباره این سایت